Cultuur van het Moderne — 1e helft van de 20e eeuw

 

Het culturele klimaat in de eerste helft van de 20e eeuw wordt getekend door twee wereld­oorlogen, de economische wereldcrisis en de opkomst van het fascisme. Nieuwe regels en uit­gangs­punten zorgen voor een vermenging van diverse kunstdisciplines. In de 19e eeuw legt het impressionisme de nadruk op het zichtbare, terwijl in de 20ste eeuw het expressionisme juist uitdrukking geeft aan alles wat hierachter schuilgaat.

 

Kunstenaars laten zich inspireren door de inmiddels achterhaalde psychoanalyse van Sigmund Freud. De avant-garde zoekt de con­fron­tatie en maakt zich los van de maatschappij; hierdoor wordt de kunst minder toe­ganke­lijk voor het grote publiek.

 


De afbeeldingen met bijbehorende tekst geven een beeld van wat er in de cursus ‘Cultuur van het Moderne’ wordt behandeld. De beeldende kunst, architectuur, theater, dans en muziek van elke periode worden uitgebreid behandeld via beeldmateriaal, muziek en tekst.

  

Cultuur van het Moderne

Cultuur van het Moderne

Cultuur van het Moderne

Cultuur van het Moderne 1ste helft van de 20ste eeuw.

Kunst in burgerlijke tradities

Kunst in burgerlijke tradities

Kunst = Elite

In de 19de eeuw zijn er in de burgerlijke maatschappij strikt gescheiden sociale klasse, met een daarbij behorend gedrag. De kunst is vooral gebaseerd op de elite en berust op academische tradities. De onderwerpen in de 19de eeuw zijn gericht op schoonheid, religie of symboliek.

Beeldende kunst: breken met de bestaande orde

Beeldende kunst: breken met de bestaande orde

Breken met tradities

De avant-garde willen breken met de maatschappelijke en culturele orde en keren zich tegen de bestaande tradities. De geesteswetenschappen onderzoeken de menselijke psyche en de beeldende kunst ontwikkelt zich in de richting van abstracte kunst.

 

De wereld verandert

De wereld verandert

Veranderende wereld

De wereld verandert in een razend tempo. Nieuwe uitvindingen, zoals elektriciteit, de telefoon, de trein, auto en het vliegtuig, overspoelen de Westerse wereld.

 

Beeldende kunst: Expressionisme

Beeldende kunst: Expressionisme

Expressionisme

De beeldende middelen worden gebruikt om onderhuidse emoties en driften te visualiseren.
Bij sommige avant-gardistische bewegingen gaat het er vooral om maatschappelijke vernieuwingen te bewerkstelligen; anderen streven artistieke vernieuwingen na.

 

Beeldende kunst: Kubisme

Beeldende kunst: Kubisme

Kubisme

In de kunst is er een grote belangstelling voor niet-westerse en “primitieve” kunst. Een voorbeeld hiervan is het kubisme. Bij het expressionisme speelt de herkenbare voorstelling al een ondergeschikte rol.

 

Beeldende kunst: Futurisme (1)

Beeldende kunst: Futurisme (1)

Futurisme

De Futuristen en Kubisten experimenteren met vorm en compositie.

 

Beeldende kunst: Futurisme (2)

Beeldende kunst: Futurisme (2)

Futurisme

Het Futurisme met zijn fascinatie voor techniek geeft de dynamiek van het kijken en van de snel veranderende wereld weer.

 

Beeldende kunst: Constructivisme

Beeldende kunst: Constructivisme

Constructivisme

Het Constructivisme kenmerkt zich door abstracte geometrische vormen.

 

Beeldende kunst: Dadaïsme

Beeldende kunst: Dadaïsme

Dadaïsme

Dadaïsten zijn antiburgerlijk, provoceren met choquerende beelden en maken antikunst.

 

Beeldende kunst: Surrealisme (1)

Beeldende kunst: Surrealisme (1)

Surrealisme

De (on)werkelijkheid van droombeelden worden zo natuurgetrouw mogelijk weergegeven.

 

Beeldende kunst: Surrealisme (2)

Beeldende kunst: Surrealisme (2)

Surrealisme

De Surrealisten hebben veel belangstelling voor het onbewuste en geven via beelden hun fantasie en droomwereld weer. Deze voorstellingen hebben niets te maken met de zichtbare werkelijkheid.

 

Beeldende kunst: Expressionisme

Beeldende kunst: Expressionisme

Expressionisme

Men wil loskomen van het keurslijf van regels van de voorgaande eeuwen. De kunst wordt steeds abstracter omdat zo de meeste vrijheid wordt geboden om kunstzinnig uitdrukking te kunnen geven aan onderliggende emoties en driften.

 

Architectuur: Bauhaus

Architectuur: Bauhaus

Bauhaus

De kunstopleiding Bauhaus streeft naar een functionele vormgeving die goed aansluit bij de mogelijkheden van industriële productie. Ook in de architectuur is er steeds meer aandacht voor functionaliteit en dit wordt gezien als de oplossing voor de sociale woningbouw.

 

Architectuur: Het nieuwe bouwen

Architectuur: Het nieuwe bouwen

Het nieuwe bouwen

In Nederland is het nieuwe bouwen gericht op volkshuisvesting, stadsplanning en de relatie tussen industrie en architectuur. 

Bauhaus stelt het wonen centraal; men streeft naar betaalbare moderne en efficiënte woningen vol licht en ruimte.

Frank Lloyd Wright en Gerrit Rietveld

Frank Lloyd Wright en Gerrit Rietveld

Eenvoud

De architecten Frank Lloyd Wright en Gerrit Rietveld zijn beiden geïnspireerd door de Japanse architectuur waarbij de eenvoud als hoogste goed wordt nagestreefd.

 

Architectuur: Het Ciam

Architectuur: Het Ciam

Het Ciam

Het Ciam is een internationaal platform voor moderne architectuur.
De staalskeletbouw wordt massaal toegepast.

 

De Amsterdamse School

De Amsterdamse School

Amsterdamse School

De bouwstijl van de Amsterdamse School heeft expressionistische kenmerken.

 

Architectuur: Einsteintoren

Architectuur: Einsteintoren

Organisch bouwen

Met organisch bouwen wordt er op een expressionistische manier geëxperimenteerd in de architectuur.

 

De 'stomme' film

De 'stomme' film

De 'stomme' film

Door technische ontwikkelingen is de opkomst van de filmindustrie in een stroomversnelling gekomen. In de periode van de ‘stomme film’ wordt er veel geëxperimenteerd op het gebied van montage. De stomme film verdwijnt en 1927 is het jaar waarin de geluidsfilm zijn opwachting maakt.

 

Film: Metropolis

Film: Metropolis

Film: Metropolis

In de duurste film uit de ‘stomme periode’ maakt het publiek kennis met de stad Metropolis, die een gevaarlijke toekomst laat zien. Deze film is geïnspireerd op de illustraties van sciencefictionverhalen.

 

Film : Triumf des Willens

Film : Triumf des Willens

Riefenstahl

De film wordt ingezet als propagandamiddel.
Riefenstahl is een regisseur in dienst van de propagandamachine van Het Derde Rijk.

 

Charlie Chaplin

Charlie Chaplin

Charlie Chaplin

Charlie Chaplin zet zijn komisch talent in om te laten zien door welke grootheidswaan Hitler wordt gedreven.

 

Theater

Theater

Theater

In de 19de eeuw speelt het naturalisme een grote rol in het theater. De Stanislavsky-methode ‘inleven in een rol i.p.v. een rol spelen’ is in Hollywood nog altijd populair.
Dit naturalisme in het theater wordt doorbroken door Meyerhold met zijn constructivistisch theater en door Brecht met het Episch theater.

Dans

Dans

Dans

Het academische ballet heeft bij de jonge avant-garde afgedaan.

 

De moderne dans

De moderne dans

De moderne dans

In de nieuwe theaterdans ontleent men de bewegingen aan volksdansen en primitieve “oerdansen”. Dit heeft geleid tot het ontstaan van een expressionistische danstechniek: de ‘Ausdrucktanz’, waarin emoties krachtig tot uitdrukking komen.

Atonale muziek

Atonale muziek

Muziek

Expressionisme vraagt om muziek waarin niet al te veel regels gelden. Er wordt afstand genomen van de geldende harmonieleer. Deze nieuwe muziek klinkt atonaal en is niet in een vaste toonsoort gecomponeerd.

 

Blues

Blues

Blues

Blues bestaat uit een reeks coupletten van drie regels, in een vast akkoordschema. De klankkleur wordt mede bepaald door de meeslepende manier van zingen, de dirty intonation, glissando’s en blue notes.  

 

Jazz

Jazz

Jazz

Jazz is ontstaan uit een mix van spirituals, gospels, blues, ragtime van de donkere bevolking en de muziek van de marsorkesten van de blanke bevolking.

 

Gepland

.....

Gepland

.....

Gepland

.....

Gepland

.....

 

Gepland

.....

 

Gepland

.....